top of page

ΤΟ FAST FOOD ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗ ΡΩΜΗ

Στο αρχαίο ελληνορωμαϊκό κόσμο, ένα thermopolium (πληθυντικός thermopolia ), από το ελληνικό «θερμοπώλειον», δηλαδή ένα μέρος όπου κάτι ζεστό πωλείται, ήταν ένα κατάστημα το οποίο πουλούσε έτοιμο φαγητό, ο πρόδρομος του σημερινού fast food, καθώς τόσο η μορφή της εγκατάστασης καθώς και τα είδη που σερβίρονται στα θερμοπώλεια συγκρίνονται μερικές φορές με τα σύγχρονα καταστήματα fast food. Πελάτες αυτών των καταστημάτων ήταν κυρίως φτωχοί ή άτομα που απλά δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά μια ιδιωτική κουζίνα, οδηγώντας έτσι μερικές φορές στην περιφρόνηση των θερμοπώλειων από την ανώτερη τάξη. Καλλιτεχνική απεικόνιση θερμοπώλειουΈνα τυπικό θερμοπώλειο αποτελείτο από ένα μικρό δωμάτιο με ένα χτιστό πάγκο σε σχήμα L στο μπροστινό μέρος, ο οποίος ήταν καλυμμένος με μαρμάρινες πλάκες. Ενσωματωμένα στον πάγκο ήταν βάζα από πηλό, που στην ρωμαϊκή εποχή ονομαζόταν «dolia», τα οποία χρησιμοποιούταν για την αποθήκευση αποξηραμένων τροφίμων όπως ξηροί καρποί, καθώς το ζεστό φαγητό θα απαιτούσε να καθαρίζονται τα βάζα μετά τη χρήση και επειδή είναι ενσωματωμένα στον πάγκο, ο καθαρισμός τους θα ήταν ιδιαίτερα δύσκολος. Τα πιο πολυτελή θερμοπώλεια ήταν επίσης διακοσμημένα με τοιχογραφίες. Κάθε θερμοπώλειο εξειδικευόταν συνήθως σε δύο – τρία πιάτα ενώ τυπικά είδη που σερβίρονταν ήταν ζεστό καρυκευμένο κρασί, φακές, παστό ψάρι με ψωμί, ψημένο τυρί, κρέατα και γάρος, η σάλτσα από έντερα ψαριών που ήταν τόσο πανταχού παρούσα στον αρχαίο κόσμο όσο σήμερα το κέτσαπ. Τα στερεά τρόφιμα σερβίρονταν σε μεγάλα φύλλα συκιάς. Στην αρχαία Ελλάδα, τα θερμοπώλεια ήταν γνωστά και ως «καπηλεία». Για παράδειγμα, ο Ισοκράτης (Αντίδοσις, 287) αναφέρει: «οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν ἐπὶ τῆς Ἐννεακρούνου ψύχουσιν οἶνον, οἱ δ᾽ ἐν τοῖς καπηλείοιςπίνουσιν, ἕτεροι δ᾽ ἐν τοῖς σκιραφείοις κυβεύουσι, πολλοὶ δ᾽ ἐν τοῖς τῶν αὐλητρίδων διδασκαλείοις διατρίβουσι». (Βλέπετε μερικοί από αυτούς να ψύχουν το κρασί τους στην Εννεάκρουνη, άλλοι να πίνουν σε καπηλειά, άλλοι να παίζουν ζάρια και πολλοί να τριγυρνούν σε σχολές που τα κορίτσια μαθαίνουν να παίζουν φλογέρα). Η Εννεάκρουνος που αναφέρεται στο απόσπασμα ήταν μια διάσημη πηγή κοντά στην Ακρόπολη, που στην αρχή ονομαζόταν Καλλιρόη. Αργότερα, όταν χτίστηκε και διακοσμήθηκε από τον Πεισίστρατο ονομάστηκε Εννεάκρουνος. Το θερμοπώλειο του ΕρκολάνοΗ παρουσία των θερμοπώλειων εκτεινόταν σε όλο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο με εγκαταστάσεις να έχουν ανακαλυφθεί από την Ιταλία (Πομπηία και Ερκολάνο) μέχρι τη σημερινή Τουρκία στην Σαγαλασσό. Η Πομπηία μάλιστα φέρεται να είχε πάνω από 150 τέτοια καταστήματα, ενώ στην Ελλάδα ερείπια θερμοπώλειου έχουμε στο Δίπυλο.


Είσοδος του θερμοπώλειου της Ασελλίνας

Tο θερμοπώλειο της Ασελλίνας είναι ένα από τα πληρέστερα παραδείγματα θερμοπώλειου στην Πομπηία. Πλήρεις κανάτες και πιάτα βρέθηκαν στον πάγκο, καθώς και ένας βραστήρας γεμάτος με νερό. Το ισόγειο χρησιμοποιούταν για φαγητό και ποτό, ενώ σκάλες οδηγούσαν σε δωμάτια στον δεύτερο όροφο.

Το εσωτερικό και προσθήκη καλλιτεχνικών απεικονίσεων

Είχε μια τυπική δομή που αποτελείτο από μια μεγάλη πόρτα ανοιχτή στο δρόμο, έναν πάγκο με τρύπες όπου τοποθετούταν βάζα για φαγητό ή κρασί. Είχε ιερά για τις θεότητες της οικίας, τον Ερμή (θεό του εμπορίου) και τον Βάκχο (θεό του κρασιού), καθώς αυτοί ήταν οι πιο σημαντικοί θεοί σε αυτό το επάγγελμα. Στον πρώτο όροφο, υπήρχαν και κάποια δωμάτια, οπότε μπορεί να είχε χρησιμοποιηθεί και ως πανδοχείο. Ωστόσο, ορισμένοι πιστεύουν ότι μπορεί να ήταν πορνείο εξαιτίας των ονομάτων πολλών γυναικών που βρέθηκαν γραμμένα σε έναν από τους εξωτερικούς τοίχους του θερμοπώλειου. Μια άλλη θεωρία είναι ότι αυτά ήταν τα κορίτσια ήταν σκλάβες που δούλευαν ως μπαργούμαν. Τρία από αυτά ήταν Αίγλη, Μαρία και Ζμύρινα (Aegle, Maria, Zmyrina) Μια επιγραφή του θερμοπώλειου της Ασελλίνας αποτελεί ένδειξη για την ύπαρξη χαμηλών τιμών: ένας άσος για την κατανάλωση κρασιού, δύο για καλύτερης ποιότητας κρασί, τέσσερα για φαλερνιανό, οίνο ιδιαίτερης φήμης. Στην ίδια την Ρώμη, οι Αυτοκράτορες έθεταν, σε αρκετές περιπτώσεις, κανονισμούς αναφορικά με την λειτουργία των θερμοπωλείων: ο Καλιγούλας διέταξε το κλείσιμό τους κατά την περίοδο πένθους που ακολούθησε τον θάνατο της αδερφής του, ενώ προχώρησε στην εκτέλεση ενός ιδιοκτήτη, ο οποίος είχε παραβεί την απαγόρευση λειτουργίας και είχε διαθέσει προς πώληση ζεστό νερό. Ο Κλαύδιος, με στόχο την βελτίωση των ηθών του πληθυσμού, διέταξε το κλείσιμό τους και απαγόρευσε την πώληση μαγειρεμένων γευμάτων και ζεστού νερού. Ο Νέρων απαγόρευσε την πώληση ζεσταμένων τροφίμων, με εξαίρεση τα λαχανικά και τα φρούτα. Η υλοποίηση των συγκεκριμένων αποφάσεων, καθώς και το μέγεθος αυτής, παραμένει άγνωστη. Η ύπαρξη ζεστού και κρύου νερού στα θερμοπώλεια έχει εγείρει κατά καιρούς συζήτηση για τη χρήση τους η οποία, πιθανότατα, ήταν και η ανάμειξη και αραίωση του κρασιού. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με μελετητές, δείχνει ίσως ότι το κρασί της περιόδου πρέπει να ήταν πιο πηχτό από το σημερινό κρασί, κάτι που οδηγεί σε ανάλογη συζήτηση για την υφή που είχε το κρασί στα αρχαία ελληνικά συμπόσια, το οποίο επίσης αραίωναν με νερό.

9 views0 comments
Post: Blog2_Post
bottom of page